|
بررسی تطبیقی مباحث علم معانی و نظریۀ سیستمی ـ نقش‌گرای هلیدی با تکیه بر بوستان سعدی
|
| دکتر فاطمه صالحی1، دکتر نصرالله شاملی2 |
1- مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران-دانشگاه مک گیل
2- دانشگاه اصفهان |
|
|
چکیده: (1342 مشاهده) |
| علم معانی، یکی از شاخه‌های بلاغت اسلامی، در بسیاری از مباحث و زمینه‌ها با دانش زبان‌شناسی و به‌تبع آن نظریه‌های نقد ادبی معاصر به‌ویژه نقد زبان‌شناختی و سبک‌شناسیِ زبان‌شناختی مشابهت‌های فراوانی دارد. به‌طور کلی وجود مباحثی نظیر حال و مقام، خبر، انشا، اسناد خبری، اغراض و کاربردهای ثانوی کلام، تقدیم و تأخیر اجزای کلام در علم معانی، شباهت و همپوشانی بسیار زیاد این علم را با سه شاخه اصلی علم زبان‌شناسی یعنی واج‌شناسی، نحو و معنی‌شناسی به‌وضوح آشکار می‌سازد. به‌علاوه از آن جا که علم معانی به بررسی کلام یا گفتمان می‌پردازد (و نه به معانی واژه‌ها و جمله‌های خارج از بافت، اعم از بافت زبانی و غیرزبانی) می‌توان آن را با مبحث تحلیل گفتمان و علم کاربرد‌شناسی در نقدهای نوین ادبی نیز مقایسه کرد. به‌طور کلی به دلیل آن‌که علم معانی با دیدگاهی بلاغی ـ دستوری به آثار ادبی می‌نگرد، چنین رفتاری این علم را هرچه بیشتر به دانش زبان‌شناسی مرتبط می‌سازد. مایکل هلیدی یکی از پژوهشگران برجسته مکتب زبان‌شناسی انگلستان است که نظریه زبان‌شناسی سیستمی ـ نقش‌گرای وی موسوم به «دستور نقش‌گرای هلیدی»، شباهت فراوانی به مباحث «خبر»، «انشا»، «مسندالیه»، «مسند» و «اغراض ثانوی کلام» در علم معانی دارد. مقاله حاضر1 با تکیه بر ابیات بوستان سعدی، سعی در بررسی و نمایاندن مشترکات، همپوشانی‌ها و مشابهت‌های موجود میان علم معانی و دستور نقش‌گرای هلیدی دارد. |
|
| واژه‌های کلیدی: علم معانی، نقد زبان‌شناختی، زبان‌شناسی سیستمی ـ نقش‌گرا، مایکل هلیدی، بوستان سعدی. |
|
|
متن کامل [PDF 1691 kb]
(477 دریافت)
|
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
