تقی طاوسی، کوهزاد رئیس پور،
دوره 1، شماره 2 - ( زمستان 1389 )
چکیده
حدود 90 درصد از بلایای طبیعی که در جهان رخ می‌دهند در ارتباط با عوامل اقلیمی است و در میان آن‌ها، طوفان‌ها بعد از سیل، حدود 30 درصد از سهم این بلایا را به خود اختصاص میدهد. این پدیده یکی از مخاطره آمیزترین بلایای طبیعی است که منشأ اقلیمی داشته و همه ساله خسارات مالی و جانی جبران‌ناپذیری را تحمل می‌نماید. منطقه سیستان یکی از مناطق طوفان‌خیز است که در جنوب -شرق ایران و در شمال استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. به منظور بررسی آماری طوفان‌های با سرعت مساوی و بیشتر از m/s 24 (پایه طوفان در مقیاس بیوفورت) و پیشبینی احتمال وقوع طوفان‌های شدید به روش تجزیه و تحلیل سری‌های جزئی (Partial series)، از دادههای بادسنجی ایستگاه سینوپتیک زابل طی یک دوره آماری 30 ساله (1388-1359) استفاده گردید. صحت و همگنی داده‌ها با استفاده از آزمون دنباله‌ها (RunTest) تأیید شد. از میان دادههای ثبت شده در طول دوره آماری، 162 روز طوفانی مشاهده شد. بیشترین روزهای طوفانی مربوط به سال 1362 با 64 روز طوفانی است. در کل سه مورد از طوفان‌ها، دارای سرعت بیشینه m/s 40 (km/h144) بوده که بیانگر شدت طوفان‌ها در منطقه سیستان می‌باشد. فصل تابستان و تیرماه از بیشترین و فصل زمستان و دی ماه از کمترین روزهای طوفانی فصلی و ماهانه برخوردار بودند.ترسیم گلطوفان سالانه و فصلی به کمک نرم‌افزار WRPLOT نشان داد جهت طوفان‌های چیره منطقه، شمال شمال غربی(NNW)، شمال (N) و شمال غربی (NW) می‌باشد. نتایج، احتمال وقوع شدیدترین طوفان‌های سیستان را در دورههای بازگشت مختلف پیشبینی می‌کند. احتمال وقوع بالاترین سرعت طوفان در یک دوره بازگشت صد ساله در سیستان، تا m/s 42 KM/H)151) پیشبینی میشود. بنابراین، در برنامه‌ریزی‌های محیطی و ایمن‌سازی سازه‌ها بایستی وقوع این مخاطره طبیعی را مدّ نظر قرار داد تا در صورت وقوع، خسارات وارده به حداقل ممکن کاهش یابد.
سید کرامت هاشمی عنا، محمود خسروی، تقی طاوسی،
دوره 6، شماره 22 - ( سال ششم، شماره بيستم و دوم، زمستان 1394 )
چکیده
طولانیترین دورههای خشک، معیار مناسبی برای ارزیابی روزهای خشک و بدون بارش در یک مکان است، بنابراین این ویژگی تباین اقلیمی بین شمال و جنوب را به خوبی نشان میدهد. در این پژوهش، دورههای خشک طولانی مدت تحت آستانههای مختلف(1/.، 5 و 10 میلیمتر)، و دو سناریوی خوشبینانه(B1) و بدبینانه(A2)، برای اقلیم میانی (دهه 2050) و با استناد به نتایج مدل Hadcm3 در پهنهی ایران بررسی شد. مدلسازی دورههای خشک نشان داد که بر اساس هر دو سناریو (A2 , B1) در دههی 2050 نواحی جنوب شرق و مرکز، دارای طولانیترین طول دورههای خشک هستند، بهطوریکه در خوشبینانهترین حالت (سناریویB1) دورههای خشک به طور متوسط 3 روز نسبت به وضعیّت مشابه گذشته طولانیتر میشوند، امّا حداکثر طول دورههای خشک پیشبینی شده در نوار شمالی و سواحل خزر نسبت به وضعیّت دورههای خشک مشاهداتی تغییرات چندانی نداشته است(فقط میانگین 2 روز افزایش داشته است). در پهنهی شمالغرب نیز طول دورههای خشک نسبت به وضعیّت گذشته 5 روز طولانیتر میشود که خود نشان از افزایش آهنگ خشکی در این نواحی دارد. نکتهی قابل توجّه اینکه اگرچه طولانی ترین طول دورههای خشک منطبق بر نواحی خشک و نیمهخشک کشور است، امّا آهنگ افزایش طول دورههای خشک در نواحی مرطوب کشور مانند شمالغرب چشمگیرتر است؛ به عبارتی دورههای خشک بدون بارش بر اساس پیشبینی مدل، روند شمالیتری به خود میگیرد، یعنی مرز مناطق خشک به سمت نوار شمالی جابهجا و اساساً خط جبهه خشک شمالیتر میشود. در دههی 2050 با استناد به نتایج هر دو سناریو میتوان گفت که بیش از 85 درصد مساحت ایران، دورههای خشکی با طول بیش از 8 ماه را تجربه میکنند.
