شهر سبزوار در گذشتهای نهچندان دور منبع تأمین آب کشاورزی و شرب شهری از قناتها حاصل میشده است.. در محدوده شهر سبزوار 12 رشته قنات وجود دارد که از این تعداد 10 رشته در بافت مرکزی شهر قرارگرفته است. در چند دهه اخیر با گسترش شهرنشینی، حفر چاههای عمیق جهت تأمین آب شرب و تداوم خشکسالیها بهمرور زمان اکثر این قناتها خشک و بایر شده اند. دردهه 1370 شهر سبزوار با توسعه بیرویه شهرنشینی مواجه میشود، در این زمان شرکت آب و فاضلاب با ایجاد سیستم شبکه فاضلاب برخی از این قناتها را مسدود و از طرفی برخی از ساکنین از این مجاری قناتها بجای شبکه فاضلاب استفاده کردند. با توجه به عمق قناتها و جنس زمین در برخی از مناطق شهر که غیرقابل نفوذ است، آب در لایههای زیرین تجمع یافته و منجر به بالا آمدن سطح آب از 18 متر در دهه 1350 به 4 متر در حال حاضر شده است. در این پژوهش، خطر نشست زمین در شهر سبزوار مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور، با استفاده از نقشههای توپوگرافی 50000 :1، موقعیت رشته و میل قناتها شناسایی گردیده است، سپس با استفاده از نقشه طرح جامع شهر سبزوار با مقیاس 1:10000 مصوبه سال 1389 به بررسی کاربریهای موجود در سطح شهر و انطباق آن با نقشه مسیر قناتها پرداخته و نهایتاً با استفاده از نرمافزار ArcGISلایههای هر کاربری با یک حریم 15 متر در مسیر قناتها ترسیم و نقشه پهنهبندی خطر قناتها تهیه گردیده است. نتایج تحقیقات نشان میدهد 85 درصد از بافت مرکزی شهر در معرض خطر ریزش قناتها قرار دارد. در این رابطه، بیشترین کاربری در معرض خطر کاربری مسکونی با 7/54 درصد و سپس کاربری ارتباطی با 25 درصد در مسیر خطر مستقیم نشست قناتها واقع شدهاند، استفاده از این کاربریها تقریبا 24 ساعته میباشد که بر میزان و شدت خطر میافزاید.