فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک

دمای هوا به عنوان یکی از مهمترین و تعیین­کننده­ترین عناصر اقلیمی، شاخص مناسبی برای ردیابی تغییرات اقلیمی در فلات ایران است. با توجه به تاثیر وردش­های دمایی در فعالیت­های بشر نظیر انرژی از جهت افزایش نیاز به انرژی برای سرمایش و گرمایش، کشاورزی از جهت افزایش دامنه فعالیت و هجوم برخی از آفات و عوامل ناقل بیماری و محیط زیست، توجه ویژه پژوهشگران به این مهم در فلات مزبور ضرورت می­یابد. از این رو، روش­های آماری یکی از ابزارهای مفید برای تحلیل و بررسی رفتار این عنصر مهم اقلیمی به شمار می­رود. تحلیل روند، از جمله مهمترین و متداول­ترین آزمون­های آماری است که به طور گسترده برای ارزیابی اثرات بالقوه تغییر اقلیم بر روی سری­های زمانی پارامترهای آب و هواشناسی در نقاط مختلف جهان توسط پژوهشگران استفاده شده است. در این پژوهش به منظور واکاوی روند تغییرات دمای بیشینه و کمینه ماهانه بر روی فلات ایران از داده­های شبکه­ای پایگاه داده CRU که با تفکیک مکانی مناسب 5/0 × 5/0 درجه طول و عرض جغرافیایی موجود است؛ در دوره 64 ساله (1951-2014) استفاده شده است. برای بررسی روند تغییرات دمای قلمرو مطالعاتی در مقیاس ماهانه نیز از آزمون ناپارامتری من-کندال که از متداول­ترین روش­های ناپارامتری بشمار می­رود بهره گرفته شد. نتایج این تحقیق نشان می­دهد؛ به طور کلی دمای بیشینه و کمینه منطقه­ی فلات ایران دارای روندی افزایشی است و روند کاهشی دما نمودی بسیار ناچیز دارد. همچنین آشکار گردید روند افزایشی دما در ماه­های گرم سال از گستره­ بالایی برخوردار است. کم­ترین گستره­ی مناطق دارای روند هم در ماه­های ژانویه، فوریه و دسامبر مشاهده می­شود. در مجموع نتایج تحقیق حاضر نشان می­دهد روند افزایش دما نه فقط در ایران بلکه در تمامی فلات ایران دیده می­شود که این افزایش دما همراه با روند کاهشی بارش در سال­های اخیر می­تواند پیامدهای سویی را در این پهنه به دنبال داشته باشد.